COPY/PASTE SVAŠTARA

[sludjena mama]

A

COPY/PASTE II DEO????

[Dj.Olivera]

Da!!!!!

[Dj.Olivera]

Afazija - narušena sposobnost govorne komunikacije

Rehabilitacija je skoro nezamisliva bez saradnje porodice koja mora biti stalna, uporna, bez prekida, što nije lako jer traje godinama

Afazija je toliko složen poremeæaj koliko je složen i sam èovek. Ona razara ono najljudskije u samom èoveku - moguænost komunikacije verbalnim znakovima. Neurološka je èinjenica da postoji funkcionalna veza izmeðu govora i dominantne moždane hemisfere. Izvan toga sve je nesigurno. Veæ se dugo zna za Brokin motorni centar za govor, koji je smešten u èeonom režnju dominantne moždane hemisfere, a èijim ošteæenjem nastaje motorna afazija. Tu se pojavljuje i Wernike, koji je otkrio senzorni centar govora u slepooènom režnju dominantne (leve kod dešnjaka) moždane hemisfere, èijim ošteæenjem nastaje senzorna afazija (poremeæaj razumevanja govora). Pri nastanku afazije najviše strada govor, a posledica je poremeæaj ili potpuni gubitak govornih funkcija, uz poremeæaj formulacije simbola (glasovi govora su simboli koje treba koristiti na naèin primeren svakom jeziku).
U mozgu postoje specifièna mesta èija funkcija omoguæava normalno govorno-jezièko sporazumevanje. Te funkcije su meðusobno povezane i ukljuèene u mrežu raznih struktura centralnog nervnog sistema, pri èemu delatnost jedne modifikuje delatnost drugih funkcija. Meðutim, leva i desna moždana hemisfera po svojoj organizaciji i moguænostima nisu jednake, ali centri svake hemisfere posreduju u aktivnostima suprotne strane tela (kontralateralnost). Takva organizacija odreðenih funkcija najuoèljivija je pri ošteæenju leve moždane hemisfere. Ošteæenje desne uzrokuje teškoæe u prostornoj orijentaciji i integraciji vizuelnih i prostornih karakteristika nekog objekta.

Afazija kao posledica moždanog insulta

Donedavno je afazija bila bolest ljudi starije dobi (izmeðu 70. i 80. godine). Današnji tempo života, uz izloženost nizu stresnih situacija, negativno utièe na funkciju centralnog nervnog sistema i dovodi do obolevanja. Najèešæi je moždani insult uzrokovan bolešæu kardiovaskularnog sistema. Uzroci moždanog udara su razlièiti, a najèešæi je embolija. Posledièna afazija javlja se u najrazlièitijim oblicima.

Sve afazije su steèene, a mogu se ispoljiti nakon povrede mozga, usled moždanog udara, saobraæajne nesreæe i drugih uzroka. Bolesnik u svakom sluèaju dospeva u bolnicu, gde neurolozi, izmeðu ostalog, uoèavaju i afaziju. U nekim bolnicama rehabilitacija govora poèinje veæ u bolesnièkom krevetu, ali i u rehabilitacionim centrima, gde se oboleli od afazije èesto šalju zbog telesnih smetnji koje mogu nastupiti nakon ošteæenja mozga.
Kad se èovek jednom vrati kuæi, neophodno je da što pre potraži pomoæ logopeda koji æe nastaviti u bolnici ili rehabilitacionim centrima veæ zapoèet tretman ili æe ga tek zapoèeti. Bilo bi dobro poèeti što ranije, jer èekanje negativno deluje na rezultat i trajanje tretmana. Može se reæi da je rehabilitacija skoro nezamisliva bez saradnje porodice, koja mora biti stalna, uporna, bez prekida, što nije lako, jer rehabilitacija traje godinama. Oboleli od afazije u nekim sluèajevima ne mogu sami dolaziti kod logopeda pa im treba pratnja, što je veæ jedan oblik saradnje. Izostanaka ne sme biti, osim s dobrim razlogom. Èlanovi porodice s pacijentom moraju ponavljati ono što je radio kod logopeda i pomagati mu u savladavanju pismenih i usmenih zadataka. Ne sme se tražiti previše, ali ni premalo.
U poèetku rad treba vremenski ogranièavati na 10-15 minuta, jer se bolesnici brzo zamaraju, ali treba raditi i po nekoliko puta dnevno. Èlanovi porodice moraju biti spremni da kod pacijenta koji dobro napreduje ima dana kada se èini kao da rehabilitacije nije ni bilo. Obièno se to dogaða kod promene vremena. Treba paziti da se bolesnik ne iskljuèi iz porodiènog života, da se ne tretira kao voljena stvar. Naime, iako možda ne razume govor i ne može govoriti, njegov je psihièki i intelektualni život intenzivan i odbacivanje može negativno delovati na njegovu motivisanost za napredovanjem. Èim je to moguæe, pacijenta treba vratiti u njegovu socijalnu sredinu, u kojoj uloga porodice ima neprocenjivu važnost.

[Dj.Olivera]

AFTE

Kako se lece afte u ustima

Jedan od vrlo rasprostranjenih simptoma u ustima su aftozne lezije, tj. afte.Velika je raznolikost u njihovom nacinu nastanka, kao i mestu gde se pojavljuju - objašnjava dr Milan Kuljaca, stomatolog. Mesto na kome aftozne lezije najcešce nastaju je na sluzokoži usne duplje i to sa unutrašnje strane usana i obraza u predelu gornje ili donje vilice. Isto tako mogu se naci na levom ili desnom rubu jezika kao i u predelu korena jezika. Afte imaju razlicite oblike, najcešce su to krateraste tvorevine sa belicastim središtem. Veoma bole i to pri svakom pokretu sluzokože usne duplje. Uzroci nastanka su veoma razliciti, a nekim slucajevima uzrok i ne može da se otkrije. Najcešce nastaju usled pada imuniteta i jakih avitaminoza, to jest nedostatka vitamina. Afte nastaju i na nervnoj bazi posle jakih stresova. Takode nedovoljna higijena usta i zuba doprinosi vecoj kiselosti u ustima i povecanoj mogucnosti nastanka aftoznih lezija. Postoji još puno razlicitih uzroka. U savremenoj stomatološkoj praksi se afte uspešno neutrališu sa „albotilom“, sredstvom koje se veoma pažljivo u malim kolicinama nanosi na aftoznu leziju. Na taj nacin se krater same afte „sprži“ i neutrališu se svi simptomi. Medutim, ovo je samo privremeno rešenje. Neophodno je ukloniti uzroke nastajanja aftoznih lezija da same afte ne bi ponovo recidivirale, tj. vracale.



http://www.doktor.rs/forum/viewtopic.php?t=5030

[Dj.Olivera]

Ankilozirajući spondilitis (Morbus Bechterewi)


Učestalost

Bolest je 5 do 7 puta češća kod muškaraca nego kod žena. Najčešće se javlja u dobi između 18. i 30. godine života.

Uzrok nastanka

Kao i kod većine ovakvih bolesti, uzrok nastanka nije dovoljno poznat. Naravno da genski faktor ima značajnu ulogu u nastanku oboljenja, ali se takođe u poslednje vreme sve više govori o udruženom dejstvu genetskog i hormonskog činioca u etiopatogenezi oboljenja. Pojedina istraživanja ukazuju da do nastanka ankilozirajućeg spondilitisa mogu dovesti i infektivni agensi (enterobakterije). Takođe, kao jedan od mogućih uzroka nastanka se navodi i fizička trauma.

Klinička slika

Bolest najčešće počinje bolom u krstima, koja je najača posle mirovanja, naročito ujutru, a smanjuje se posle razgibavanja. Bol je obostrana i širi se iz krsnog predela duž jedne ili obe natkolenice. Tipično je i da se utrnulost nikada ne javlja. Bolnu senzaciju prati i osećaj ukočenosti. Razvitkom bolesti progredira i simptomatologija, tako da se bolne senzacije šire i na gornji deo kičmenog stuba. Bolesnik ima bolove u leđnom delu kičme i pod rebarnim lukovima uz osećaj stezanja u grudima , posebno pri izdisaju. Na kraju biva zahvaćen i vratni deo kičmenog stuba, tako da bolesnik oseća jake bolove u ovom predelu uz prilično ograničene pokrete u svim pravcima. Tok bolesti je spor i obično se posle 10 do 25 godina završava ankilozom zglobova.

Dijagnoza

Dijagnoza je gotovo sigurna kada se radiološki nađe sakroiliitis. U dijagnozi pomaže i podatak o postojanju ankilozirajućeg spondilitisa ili neke druge spondiloatropatije u bliskih srodnika, kao i nalaz HLA - B 27 antigena.


Lečenje

Do sada nije ustanovljena terapija koja bi zaustavila napredovanje bolesti. Lečenje je simptomatsko, a najčešće se propisuju nesteroidni antiinflamatorni reumatici koji smanjuju bol i ukočenost. Preparati koji se najčešće propisuju su indometacin i fenilbutazon, ali se koriste i diklofenak, ibuprofen, ketoprofen, itd. Glikokortikoidi se koriste samo lokalno upaljene zglobove. Bitan aspekt lečenja predstavlja fizikalna terapija koja u mnogome može smanjiti bol i ukočenost i poboljšati opšte stanje bolesnika. Posebno se preporučuje kineziterapija. Hirurško lečenje se primenjuje kada postoji veće oštećenje zglobova kuk i kolena ili kada postoji veća deformacija kičmenog stuba.


Komplikacije

Jedna od najozbiljnijih komplikacija je oštećenje nervnog sistema, koje nastaje pri dislokaciji zgloba koji spaja vratni deo kičme i lobanju. Takođe, komplikacije mogu nastati i usled osteoporotskog procesa i tada nastaju frakture(prelomi) na kičmenom stubu.

[Dj.Olivera]

Artroza



Degenerativne promene zglobne hrskavice, koje zatim uzrokuju promene i na ostalim delovima zgloba (zglobna čaura, kost), a pre ili posle se karakterišu bolom i oštećenom funkcijom zgloba, nazivaju se arthrosis, osteoarthrosis ili osteoarthritis.


Učestalost

S obzirom na moderan način života, artroze danas predstavljaju veliki socio-medicinski problem, naročito u razvijenim zemljama.Epidemiološka istraživanja pokazala su da se u visoko razvijenim zemljama sveta u 50% osoba starijih od 40 godina na zglobovima mogu dokazati artrotske proene, ali su u toj dobi pretežno klinički bez simptoma.

Uzrok nastanka

Uprkos intenzivnim istraživanjima, uzrok nastanka degenerativnih bolesti zglobova još uvek je nedovoljno poznat. Proces starenja tkiva, mnogi spoljašnji faktori, poremećaji hormonske ravnoteže i nasledna predispozicija, predstavljaju faktore odgovorne za nastanak artroza. Zavisno od uzroka nastanka degenerativnih bolesti zglobova, razlikujemo primarne i sekundarne artroze. Kod primarnih artoza, uz normalno opterećenje, postoji “slabost” hrskavice nepoznatog porekla. Kod sekundarnih artroza, uz normalnu hrskavicu postoji preopterećenje, a može biti posledica povrede, urođene anomalije zglobova, metaboličkih i endokrinih bolesti, upala itd.

Klinička slika

Deformacija zglobova, krepitacije-čujnost pri pokretanju zgloba, osetljivost na palpaciju-bolna osetljivost područja stvaranja koštanih apozicija, nestabilnost zgloba–zbog čestih izliva u zglobnu šupljinu, uz smanjenu funkcijsku sposobnost zgloba. Artrotski proces može zahvatiti svaki zglob, ali pretežno su zahvaćeni nožni zglobovi (kuk, koleno, skočni) i zglobovi kičme jer su najopterećeniji. Najpre dolazi do razmekšanja i stanjenja zglobne hrskavice usled čega se sužava zglobni prostor. To uzrokuje reakciju okolne (subhondralne) kosti koja se zgušnjava (sklerozira), stvaraju se nove koštane nakupnine (osteofiti), a na kraju i popušta usled opterećenja pa nastaju koštane ciste tj. šupljine u kosti. Usled svih opisanih promena, javljaju se simptomi u vidu bola, smanjene pokretljivosti, smanjenog tonusa i propadanja okolne muskulature i dr. Simptomi bolesti napreduju s vremenom i intenzitetom degenerativnih promena. kontraktura zgloba, zadebljanja zgloba,

Dijagnoza

Osim na osnovu simptoma, bolest možemo dijagnostikovati i na temelju rendgenografije. Karakteristične radiološke promene na zahvaćenim zglobovima potvrđuju dijagnozu, ali valja napomenuti kako radiološke promene nisu uvek u korelaciji s kliničkim simptomima. U izuzetno retkim slučajevima u dijagnostici se možemo koristiti i drugim radiološkim pretragama (CT, NMR).

Lečenje


Nažalost, promene na hrskavicama i kostima su ireverzibilne (nepopravljive).Lečenje se sastoji u smanjenju bolnosti i mišićnog spazma, poboljšanju funkcije, sprečavanju kontraktura i osposobljavanju za aktivnosti dnevnog života. Lečenje može biti:


lekovima – antireumatici, antiflogistici, miotonolitici,
fizikalna terapija – hidroterapija (omogućava pokrete u zglobu sa smanjenim opterećenjem), kineziterapija (rasteretne vežbe i potom jačanje mišića stabilizatora zgloba) i elektroterapija (uglavnom analgetska)

hirurško lečenje (palijativni, kauzalni, artroplastike, artrodeze I eksperimentalni pokušaji zamene ili regeneracije hrskavice)

[jesy]

ANEURIZMA(mozhdana)

Uzrok nastanka
Vremenom zid arterije postaje na nekom mestu slabiji i tada zbog pritiska nastaje proširenje koje može biti u obliku vreće (tada se naziva sakularna aneurizma i predstavlja najčešći oblik) ili u obliku vretena (fuziformna aneurzima). Kako proširenje raste tako se „vreća“ širi i stvara se vrat kojim je vezana za arteriju. Kada su male ne predstavljaju veću opasnost, ali kako rastu i postaju veće, postaji opasnost od puknuća (rupture) i izlivanja krvi u područje između mozga i ovojnice koja ga odvaja od lobanje, što se naziva subarahnoidalno krvarenje. Postoji nekoliko faktora za koje se smatra da mogu s vremenom ubrzati nastanak aneurizme : pušenje, povrede glave, alkohol i neke droge, oralni kontraceptivi, genetske i nasledne bolesti (policistični bubrezi, Marfanov sindrom, koarktacija aorte, AV malformacije itd.)


Klinička slika
U jednom broju slučajeva osobe s aneurizmom nemaju baš nikakve simptome. Budući da svojim rastom aneurizma može pritisnuti okolno tkivo, mogu se javiti simptomi kao što su: glavobolja, diplopije (duple slike), spušten očni kapak, bol iza ili iznad oka, neuralgija trigeminusa, nejednake zenice Simptomi kod rupture aneurizme: iznenadna, izrazito (kao nikada do sada) jaka glavobolja, mučnina, povraćanje, kočenje vrata, promene svesti do kome. Masivno intraventrikularno krvarenje najčešće daje veoma tešku kliničku sliku: duboka koma, hiperpireksija, decerebraciona rigidnost, bilateralni Babinski. Skoro uvek se završava smrtno.
Dijagnoza
Postavlja se na osnovu kliničke slike, neurološkog pregleda, pregleda očnog dna, laboratorijskih nalaza, ultrazvuka, CT-a (skener) i NMR-a (nuklearna magnetna rezonanca. Najpouzdanija metoda za prikaz aneurizmi je angiografija.
Lečenje
U slučajevima kada se otkrije da osoba ima malu, nesimptomatsku aneurizmu, zavisi od veličine, mesta, rasta aneurizme, uzrasta bolesnika hoće li se odmah pristupiti hirurškoj intervenciji ili će se aneurizma neko vreme pratiti.Kod rupture aneurizme pre svega je neophodna hitna reakcija, stabilizacija pacijenta a kada je potrebno i reanimacija.Konačna terapija je hirurška i podrazumeva ugrađivanje klipova ili endovaskularnu embolizaciju (spiralom ili latex balonom).

[Dj.Olivera]

Azoospermija


Broj spermatozoida, normalno u mililitru, kreće se iznad 60 miliona. Shodno broju spermatozoida utvrđuju se sledeći termini:

60 -120 miliona u mililitru naziva se normospremija
20 - 60 miliona u mililitru naziva se hipospermija
manje od 20 miliona u mililitru je oligospermija
kada u spermi nema spermatozoida - azoospermija


Azoospremija može biti:

sekretorna
ekskretorna
Sekretorna azoospermija

To je stanje u kojem testisi ne proizvode spermatozoide. Najčešći uzroci za ovo stanje su:


genetske mutacije ili nenormalan kariotip (Klinefelter sindrom)
obostrani kriptorhidizam (kada testisi nisu spušteni u skrotum)
upala testisa
hormonski deficiti
radioterapija ili hemioterapija u sklopu raznih malignih bolesti

Vrlo je bitno da se odredi koji je tip sekretorne azoospermije. U zavisnosti od nivoa FSH (folikulostimulirajući hormon), postoje tri tipa:


azoospermia sa visokim FSH
azoospermia sa normalnim FSH
azoospermia sa niskim FSH

Dijagnoza

Postavlja se anamnezom, kliničkim pregledom, spermatogramom, mikroskopskim ispitivanjem jer često makroskopski izgled sperme ne ukazuje na ovaj poremećaj, hormonskom dozažom, biopsijom testisa.

Lečenje

Terapija je u principu moguća jedino ukoliko postoji nedostatak FSH, u nekim je jedino moguće sačekati spontani oporavak, na primer, kod hemioterapije i zračenja, a kod genetskih uzroka ili teških oštećenja testisa posle upale i traume, prognoza je loša. U nekim slučajevima u tkivu testisa postoje spermatozoidi u malom broju (ali da bi se to utvrdilo potrebno je uraditi biopsiju testisa) pri čemu se neki od tih spermatozoida može upotrebiti za intracitoplazmatsku injekciju spermatozoida (ICSI).


Ekskretorna azoospermija

Produkcija spermatozoida je moguća ali zbog prepreka u semevodima spermatozoidi ne dospevaju u ejakulat i pri mikroskopskom pregledu se ne nalaze. Uzroci su urođeni ili stečeni defekti (prepreke) u semevodima na svim nivoima. Urođene anomalije najčešće pogađaju početak semevodnih kanala, tzv. visoke anomalije kod kojih nije došlo do pravilnog spajanja odvodnih kanala sperme. Stečene opturacije su posledica povreda, operacija ili infekcija.

Dijagnoza

Dijagnoza se postavlja anamnezom, spermatogramom, kliničkim pregledom, hormonskom dozažom, ultrazvukom ili radiološkom i hirurškom eksploracijom.

Lečenje

Terapija je hirurška i prognoza je dobra (60% uspeha).

[jesy]

Aneurizma aorte


Uzrok nastanka

Aorta je podložna dilataciji (proširenju) zbog izraženog pritiska krvi na zid, što posebno potencira arterijska hipertenzija (povišen krvni pritisak). Takođe, ateroskleroza (bolest koronarnih, cerebralnih ili perifernih arterija) je dominantan faktor. Incidenca je u porastu, a muškarci obolevaju 6 puta češće.

Klinička slika

Abdominalna (trbušna) aneurizma-simptomi često izostaju ili su nespecifični. U indikativnije ubrajamo: punoću, nelagodnost i pulsiranje u trbuhu, kao i bolove u listovima nogu pri naporu. Rupturu najavljuje tup bol u trbuhu i/ili leđima, ravnomernog i slabog inteziteta, koji nije provociran pokretima, traje više sati, pa i dana. S druge strane, ruptura se može manifestovati i naglo, snažnim bolom u leđima ili trbuhu, koji je praćen osetljivošću na dodir, pulziranjem, omaglicom, a potom i izraženom malaksalošću, obilnim i lepljivim znojem i konfuznošću. Ako se ruptura odigrala prisutni su znaci unutrašnjeg krvarenja koje progredira do šoka: adinamija, bledilo, snižen krvni pritisak, ubrzan rad srca, i dr.

Torakalna (grudna) aneurizma-tok je često oligosimptomatski, ili dominira insuficijencija koronarnih, cerebralnih (moždanih) i perifernih arterija ili dugotrajan bol, obično tup. Rezultat je pritiskanja organa ili erozije okolnog mišićno-skeletnog sistema. Uz navedene, i znaci kompresije medijastinuma (sredogruđa) mogu da ukažu na aneurizmu torakalne aorte. Tako zbog pritiska i oštećenja disajnih puteva mogu nastati: otežano disanje, kašalj, iskašljavanje krvi, sviranje u grudima, devijacija traheje i pulsiranje larinksa. Usled pritiskanja jednjaka nastaje otežano gutanje. Kompresija gornje šupjle vene uzrokuje otok i modrilo glave i vrata. Kompresija levog laringealnog rekurentnog nerva dovodi do promuklosti, nerva vagusa usporen rad srca, a frenikusa paralizu dijafragme.


Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamneze, kliničkog pregleda, rendgenografijom, ultrazvukom, CT-om (skenerom) i magnetne rezonance. Konačna dijagnoza se postavlja aortografijom.


Lečenje

Lečenje je hirurško za rupturisane aneurizme i nerupturisane većeg promera. Savetuje se praćenje ateroskleroz i energično lečenje hipertenzije, prvenstveno beta blokatorima.

[jesy]

[color=darkblue]aneurizma- Degeneracija krvnih sudova [/color

Aneurizmatska bolest je opasna i u svom asimptomatskom stadijumu, kad oboleli nema nikakve tegobe, a oštećeni krvni sud može biti toliko proširen da u svakom trenutku pukne. O svojevrsnoj "bombi u trbuhu" govori prof. dr Đorđe Radak, vaskularni hirurg svetskog glasa, direktor Klinike za vaskularnu hirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje"


Revolucija u dijagnostici učinila je da se i tako podmukla bolest poput aneurizme, koju često ne najavljuju nikakvi simptomi, blagovremeno otkrije i da se spreče njene fatalne posledice. Aneurizma je, osim toga, i vrlo česta patološka pojava. Na beogradskom Institutu za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" svakodnevno se obavi jedna do dve operacije arterijskih aneurizmi, što je godišnje oko 500 takvih hirurških intervencija.

Profesor dr Đorđe Radak, vaskularni hirurg svetskog renomea, smatra da će tek sa daljim razvojem takozvane vaskularne medicine, koja u proučavanje patologije krvnih sudova uvodi različite specijalnosti medicine, i problem dijagnostikovanja aneurizme dobiti svoje pravo mesto i značaj. Ali, krenimo redom.

Atipična arterioskleroza

Aneurizma je esktremno proširenje krvnog suda, posebno aorte ili perifernih arterija. Ta degenerativna bolest tesno je vezana za patogenezu arterioskleroze - aneurizmatska bolest na aorti vrsta je arteriosklerotičnog oboljenja koje se ne manifestuje za arteriosklerozu tipičnim sužavanjem krvnog suda, već popuštanjem i širenjem njegovog zida.

Dr Radak ističe da je ova bolest opasna čak i u asimptomatskom stadijumu, kad oboleli ne oseća nikakve tegobe. Aneurizma je tada pritajena, a može biti tako velika da postoji stalna opasnost da pukne. Mnogi je nazivaju "bombom u trbuhu", dodaje profesor Radak, upravo zbog činjenice da može da rupturira bez ikakvih prethodnih simptoma, a tad je uglavnom kasno za uspešno lečenje. Veliki broj smrtnih slučajeva se ranije olako pripisivao infarktu srca, šlogu, emboliji pluća, a nije se znalo da su, zapravo, fatalne bile aneurizme koje su rupturirale.

Hirurgija i nauka
Prof. dr Đorđe Radak redovni je predavač na Medicinskom fakultetu u Beogradu, na Katedri za hirurgiju. Član je Medicinske akademije Srpskog lekarskog društva. Objavio je četiri knjige, a među njima i "Hirurške pristupe arterijama i revaskularizaciji mozga". Od oko 400 njegovih naučnih radova, oko 250 je publikovano u celini, a 20 je objavljeno u najeminentnijim svetskim časopisima.

Govoreći o simptomatskoj fazi, naš uvaženi stručnjak izdvaja tri grupe problema koje aneurizma izaziva. U prvu grupu spada kompresija okolnih organa: aneurizma u grudnom košu komprimira srce ili pluća, aneurizma vratnih arterija okolne živce, aneurizma u trbuhu tanko i debelo crevo...Neobjašnjivi bolovi u leđima mogu biti posledica pritiska obolele aorte na kičmeni stub, ponekad toliko jakog da dolazi do oštećenja kičmenih pršljenova, zbog stalnog pulsiranja aneurizme. Zato se često dešava da lekari pogrešno dijagnostikuju lumbalni sindrom, išijas na primer, pripisujući pojavu tegoba degenerativnim reumatskim promenama.

Druga grupa komplikacija nastaje zbog toga što se u svakoj aneurizmi javlja turbulentno kretanje krvi. Krv se, objašnjava profesor Radak, više ne kreće brzo i laminarno, već vrtloži zbog proširenja, što dovodi do stvaranja prizidnog tromba. Prizidni tromb se nalazi u gotovo svakoj većoj aneurizmi i, otkidanjem njegovih delića, može doći do novih komplikacija - začepljenja arterija. Aneurizma na luku aorte, na primer, može da stvori tromb koji će zatvoriti arterije za ishranu mozga, pa će doći do šloga. Osim toga, tromb stvara takozvani mrtvi prostor, prizidno uz arteriju, u kome se vrlo često skupljaju mikrobi, virusi ili bakterije. Dr Radak kaže da veliki broj njegovih pacijenata ima upravo takve, upaljene aneurizme sklone infekciji, što je rizičnije za ishod hirurškog lečenja.

Najteža komplikacija

Ukoliko aneurizma pukne, što je treća i najteža vrsta komplikacije, pacijent može da umre u roku od nekoliko minuta. Ali, ako je rupturirala prema zadnjem zidu, čvrsto tkivo kao što je kičmeni stub će pružati izvestan otpor krvarenju, te se krv neće izliti u trbušnu duplju nego u rastresito vezivno tkivo okoline, tu će se u jednom trenutku zaustaviti i uspostaviti ravnotežu tako da takav bolesnik može da izdrži i nekoliko dana, doduše sa bolovima, padom pritiska i u teškom opštem stanju, ali i sa povećanim šansama da mu se hirurški pomogne. Urgentne operacije, međutim, imaju vrlo veliki procenat komplikacija, pa je smrtnost nakon njih i u najvećim svetskim centrima veća od 20 odsto.

Minimalno invazivna dijagnostika i hirurgija
Arteriografija je ranije bila jedina metoda kojom se aneurizma mogla dokazati. Sa pojavom takozvanih neinvazivnih metoda - ultrazvuka, skenera i magnetne rezonance - pojavila se i minimalno invazivna dijagnostika.

U svetu postoji opšti trend razvoja minimalno invazivne hirurgije pa prof. Radak ocenjuje da Institut za kardiovaskularne bolesti, kad je reč o primeni minimalno invazivne dijagnostike, idu sasvim u korak s vremenom. U poslednje dve godine tamo je operisano oko stotinu aneurizmi aorte, bez prethodne arteriografije, samo na osnovu pregleda ultrazvukom i skenerom. To znači da je stotinu ljudi bilo pošteđeno invazivnog snimanja koje zahteva da se arterija bode, u nju uvodi kateter, ubrizgava kontrast, što takođe ima svoje komplikacije.

Nedovoljna opremljenost naših zdravstvenih ustanova je, međutim, razlog zbog kojeg se, prema rečima dr Radaka, kod nas kasni sa uvođenjem takozvane endovaskularne hirurgije ili interventne radiologije. Stručnjaci sa Instituta su nedavno ipak uspeli da jednu aneurizmu grudne aorte uklone implantiranjem stent-grafta, bez operacije koja bi inače bila vrlo teška. Pacijent je, umesto da danima leži na intenzivnoj nezi, već sutradan otišao kući. Da bi se ova oblast razvijala, potrebno je, međutim, da operaciona sala bude opremljena rendgenskim aparatima, trodimenzionalnim skenerom, magnetnom rezonancom...

Profesor Radak zaključuje da aneurizmu treba otkriti i lečiti što ranije. Ljudima starijim od 50 godina savetuje da insistiraju na rutinskim godišnjim skrining pregledima, a ako imaju neodređene tegobe u grudnom košu ili trbuhu da obavezno urade ultrazvučne preglede, po mogućstvu takozvanu kolor dupleks ultra sonografiju. Ona, naime, omogućava da lekar proveri stanje krvnih protoka i morfologiju proširenja ili suženja krvnih sudova (koja se nekad javljaju i u kombinaciji). Na osnovu ultrazvučnog nalaza lekar može pouzdano da zaključuje da li aneurizma postoji, koje je veličine, od koje do koje arterije se kreće, da li u njoj postoji prizidni tromb, da li je možda došlo do disekcije, da li su zahvaćene takozvane arterije koje hrane bubreg i digestivni trakt, da li je aneurizma možda rupturirala...i da li je treba lečiti konzervativno ili hirurški.

Ako se aneurizma otkrije dok još nije izazavala nikakve komplikacije i operiše kao takozvana hladna aneurizma, procenat većih komplikacija kreće se jedan do dva odsto, što je i desetostruko manje nego kad se kasni sa dijagnostikovanjem pa pacijent zađe u dublju starost, u kojoj je svaka operacija rizična.

Profesor dr Radak, hirurg izuzetno bogatog kliničkog iskustva, tvrdi da ne postoji aneurizma koja se ne može otkloniti operacijom. Operacija se, kako je naš sagovornik u najkraćem opisuje, izvodi tako što se aneurizma resecira, hirurški se otkloni, a umesto proširenog dela krvnog suda se ugradi takozvani graft - sintetska zamena za arteriju. Graft biološki ne iritira organizam, nakon nekoliko meseci je prožet lokalnim tkivom, tako da se praktično inkorporira u organizam.

Istraživanje uzroka

O uzrocima nastanka aneurizme zna se relativno malo. Dokazano je da je reč o poremećaju odnosa između elastina i kolagena, materija koje krvni sud čine elastičnim i omogućavaju mu da pulzira, ali da se ne širi sa godinama. Smanjenje elastina, pak, doprinosi popuštanju zida arterije i stvaranju aneurizmi.

Bakterija hlamidija, citomegalo virus i još neke infekcije pominju se, međutim, kao mogući pokretači zapaljenja u zidu krvnog suda, i to čak kao primarnog procesa, što znači da do širenja krvnog suda možda dolazi tako što, zapravo, prvo nastane zapaljenje u arterijskom zidu pa to zapaljenje onda dovede do destrukcije elastina.

Dr Radak je, tim povodom, inicirao jednu zanimljivu studiju - rutinsko citohemijsko i mikrobiološko ispitivanje svake odstranjene aneurizme i u njoj nađenog tromba - koja treba da dokaže ili opovrgne vezu te bolesti sa nekim bakterijama. Rezultati te studije bi, prema dr Radaku, bili utoliko značajniji ako se ima u vidu podatak da je danas gotovo 50 odsto naše studentske populacije inficirano hlamidijom, polnim kontaktima prenosivom bakterijom.

Stručnjaci sa Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" na pragu su realizacije još jednog projekta: genske analize zida aneurizme, s ciljem da otkriju koji su geni specifični za sintezu proteina, naročito elastina i kolagena i proteina koji utiču na sistem koagulacije. Kad je o ovom istraživanju reč, dr Radak ocenjuje da je vrlo savremeno, da spada u sam vrh genomike (nauke o genima), te da su naši stručnjaci pri tom u prednosti nad zapadnim jer je za ovo domaće istraživanje karakteristična dobra saradnja između hirurga i bazičnih istraživača.

[jesy]

aneurizma- Degeneracija krvnih sudova [/color



Aneurizmatska bolest je opasna i u svom asimptomatskom stadijumu, kad oboleli nema nikakve tegobe, a oštećeni krvni sud može biti toliko proširen da u svakom trenutku pukne. O svojevrsnoj "bombi u trbuhu" govori prof. dr Đorđe Radak, vaskularni hirurg svetskog glasa, direktor Klinike za vaskularnu hirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje"


Revolucija u dijagnostici učinila je da se i tako podmukla bolest poput aneurizme, koju često ne najavljuju nikakvi simptomi, blagovremeno otkrije i da se spreče njene fatalne posledice. Aneurizma je, osim toga, i vrlo česta patološka pojava. Na beogradskom Institutu za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" svakodnevno se obavi jedna do dve operacije arterijskih aneurizmi, što je godišnje oko 500 takvih hirurških intervencija.

Profesor dr Đorđe Radak, vaskularni hirurg svetskog renomea, smatra da će tek sa daljim razvojem takozvane vaskularne medicine, koja u proučavanje patologije krvnih sudova uvodi različite specijalnosti medicine, i problem dijagnostikovanja aneurizme dobiti svoje pravo mesto i značaj. Ali, krenimo redom.

Atipična arterioskleroza

Aneurizma je esktremno proširenje krvnog suda, posebno aorte ili perifernih arterija. Ta degenerativna bolest tesno je vezana za patogenezu arterioskleroze - aneurizmatska bolest na aorti vrsta je arteriosklerotičnog oboljenja koje se ne manifestuje za arteriosklerozu tipičnim sužavanjem krvnog suda, već popuštanjem i širenjem njegovog zida.

Dr Radak ističe da je ova bolest opasna čak i u asimptomatskom stadijumu, kad oboleli ne oseća nikakve tegobe. Aneurizma je tada pritajena, a može biti tako velika da postoji stalna opasnost da pukne. Mnogi je nazivaju "bombom u trbuhu", dodaje profesor Radak, upravo zbog činjenice da može da rupturira bez ikakvih prethodnih simptoma, a tad je uglavnom kasno za uspešno lečenje. Veliki broj smrtnih slučajeva se ranije olako pripisivao infarktu srca, šlogu, emboliji pluća, a nije se znalo da su, zapravo, fatalne bile aneurizme koje su rupturirale.

Hirurgija i nauka
Prof. dr Đorđe Radak redovni je predavač na Medicinskom fakultetu u Beogradu, na Katedri za hirurgiju. Član je Medicinske akademije Srpskog lekarskog društva. Objavio je četiri knjige, a među njima i "Hirurške pristupe arterijama i revaskularizaciji mozga". Od oko 400 njegovih naučnih radova, oko 250 je publikovano u celini, a 20 je objavljeno u najeminentnijim svetskim časopisima.

Govoreći o simptomatskoj fazi, naš uvaženi stručnjak izdvaja tri grupe problema koje aneurizma izaziva. U prvu grupu spada kompresija okolnih organa: aneurizma u grudnom košu komprimira srce ili pluća, aneurizma vratnih arterija okolne živce, aneurizma u trbuhu tanko i debelo crevo...Neobjašnjivi bolovi u leđima mogu biti posledica pritiska obolele aorte na kičmeni stub, ponekad toliko jakog da dolazi do oštećenja kičmenih pršljenova, zbog stalnog pulsiranja aneurizme. Zato se često dešava da lekari pogrešno dijagnostikuju lumbalni sindrom, išijas na primer, pripisujući pojavu tegoba degenerativnim reumatskim promenama.

Druga grupa komplikacija nastaje zbog toga što se u svakoj aneurizmi javlja turbulentno kretanje krvi. Krv se, objašnjava profesor Radak, više ne kreće brzo i laminarno, već vrtloži zbog proširenja, što dovodi do stvaranja prizidnog tromba. Prizidni tromb se nalazi u gotovo svakoj većoj aneurizmi i, otkidanjem njegovih delića, može doći do novih komplikacija - začepljenja arterija. Aneurizma na luku aorte, na primer, može da stvori tromb koji će zatvoriti arterije za ishranu mozga, pa će doći do šloga. Osim toga, tromb stvara takozvani mrtvi prostor, prizidno uz arteriju, u kome se vrlo često skupljaju mikrobi, virusi ili bakterije. Dr Radak kaže da veliki broj njegovih pacijenata ima upravo takve, upaljene aneurizme sklone infekciji, što je rizičnije za ishod hirurškog lečenja.

Najteža komplikacija

Ukoliko aneurizma pukne, što je treća i najteža vrsta komplikacije, pacijent može da umre u roku od nekoliko minuta. Ali, ako je rupturirala prema zadnjem zidu, čvrsto tkivo kao što je kičmeni stub će pružati izvestan otpor krvarenju, te se krv neće izliti u trbušnu duplju nego u rastresito vezivno tkivo okoline, tu će se u jednom trenutku zaustaviti i uspostaviti ravnotežu tako da takav bolesnik može da izdrži i nekoliko dana, doduše sa bolovima, padom pritiska i u teškom opštem stanju, ali i sa povećanim šansama da mu se hirurški pomogne. Urgentne operacije, međutim, imaju vrlo veliki procenat komplikacija, pa je smrtnost nakon njih i u najvećim svetskim centrima veća od 20 odsto.

Minimalno invazivna dijagnostika i hirurgija
Arteriografija je ranije bila jedina metoda kojom se aneurizma mogla dokazati. Sa pojavom takozvanih neinvazivnih metoda - ultrazvuka, skenera i magnetne rezonance - pojavila se i minimalno invazivna dijagnostika.

U svetu postoji opšti trend razvoja minimalno invazivne hirurgije pa prof. Radak ocenjuje da Institut za kardiovaskularne bolesti, kad je reč o primeni minimalno invazivne dijagnostike, idu sasvim u korak s vremenom. U poslednje dve godine tamo je operisano oko stotinu aneurizmi aorte, bez prethodne arteriografije, samo na osnovu pregleda ultrazvukom i skenerom. To znači da je stotinu ljudi bilo pošteđeno invazivnog snimanja koje zahteva da se arterija bode, u nju uvodi kateter, ubrizgava kontrast, što takođe ima svoje komplikacije.

Nedovoljna opremljenost naših zdravstvenih ustanova je, međutim, razlog zbog kojeg se, prema rečima dr Radaka, kod nas kasni sa uvođenjem takozvane endovaskularne hirurgije ili interventne radiologije. Stručnjaci sa Instituta su nedavno ipak uspeli da jednu aneurizmu grudne aorte uklone implantiranjem stent-grafta, bez operacije koja bi inače bila vrlo teška. Pacijent je, umesto da danima leži na intenzivnoj nezi, već sutradan otišao kući. Da bi se ova oblast razvijala, potrebno je, međutim, da operaciona sala bude opremljena rendgenskim aparatima, trodimenzionalnim skenerom, magnetnom rezonancom...

Profesor Radak zaključuje da aneurizmu treba otkriti i lečiti što ranije. Ljudima starijim od 50 godina savetuje da insistiraju na rutinskim godišnjim skrining pregledima, a ako imaju neodređene tegobe u grudnom košu ili trbuhu da obavezno urade ultrazvučne preglede, po mogućstvu takozvanu kolor dupleks ultra sonografiju. Ona, naime, omogućava da lekar proveri stanje krvnih protoka i morfologiju proširenja ili suženja krvnih sudova (koja se nekad javljaju i u kombinaciji). Na osnovu ultrazvučnog nalaza lekar može pouzdano da zaključuje da li aneurizma postoji, koje je veličine, od koje do koje arterije se kreće, da li u njoj postoji prizidni tromb, da li je možda došlo do disekcije, da li su zahvaćene takozvane arterije koje hrane bubreg i digestivni trakt, da li je aneurizma možda rupturirala...i da li je treba lečiti konzervativno ili hirurški.

Ako se aneurizma otkrije dok još nije izazavala nikakve komplikacije i operiše kao takozvana hladna aneurizma, procenat većih komplikacija kreće se jedan do dva odsto, što je i desetostruko manje nego kad se kasni sa dijagnostikovanjem pa pacijent zađe u dublju starost, u kojoj je svaka operacija rizična.

Profesor dr Radak, hirurg izuzetno bogatog kliničkog iskustva, tvrdi da ne postoji aneurizma koja se ne može otkloniti operacijom. Operacija se, kako je naš sagovornik u najkraćem opisuje, izvodi tako što se aneurizma resecira, hirurški se otkloni, a umesto proširenog dela krvnog suda se ugradi takozvani graft - sintetska zamena za arteriju. Graft biološki ne iritira organizam, nakon nekoliko meseci je prožet lokalnim tkivom, tako da se praktično inkorporira u organizam.

Istraživanje uzroka

O uzrocima nastanka aneurizme zna se relativno malo. Dokazano je da je reč o poremećaju odnosa između elastina i kolagena, materija koje krvni sud čine elastičnim i omogućavaju mu da pulzira, ali da se ne širi sa godinama. Smanjenje elastina, pak, doprinosi popuštanju zida arterije i stvaranju aneurizmi.

Bakterija hlamidija, citomegalo virus i još neke infekcije pominju se, međutim, kao mogući pokretači zapaljenja u zidu krvnog suda, i to čak kao primarnog procesa, što znači da do širenja krvnog suda možda dolazi tako što, zapravo, prvo nastane zapaljenje u arterijskom zidu pa to zapaljenje onda dovede do destrukcije elastina.

Dr Radak je, tim povodom, inicirao jednu zanimljivu studiju - rutinsko citohemijsko i mikrobiološko ispitivanje svake odstranjene aneurizme i u njoj nađenog tromba - koja treba da dokaže ili opovrgne vezu te bolesti sa nekim bakterijama. Rezultati te studije bi, prema dr Radaku, bili utoliko značajniji ako se ima u vidu podatak da je danas gotovo 50 odsto naše studentske populacije inficirano hlamidijom, polnim kontaktima prenosivom bakterijom.

Stručnjaci sa Instituta za kardiovaskularne bolesti "Dedinje" na pragu su realizacije još jednog projekta: genske analize zida aneurizme, s ciljem da otkriju koji su geni specifični za sintezu proteina, naročito elastina i kolagena i proteina koji utiču na sistem koagulacije. Kad je o ovom istraživanju reč, dr Radak ocenjuje da je vrlo savremeno, da spada u sam vrh genomike (nauke o genima), te da su naši stručnjaci pri tom u prednosti nad zapadnim jer je za ovo domaće istraživanje karakteristična dobra saradnja između hirurga i bazičnih istraživača.

[Dj.Olivera]

Agorafobija


Agorafobija je prvobitno označavala strah od otvorenog prostora, dok se danas pod tim pojmom podrazumeva skup strahova u vezi sa javnim mestima, otvorenim prostorom i velikim brojem ljudi, sa strahom da na takvom mestu nakon iznenadnog onesposobljenja ne bi bili u stanju pobeći ili potražiti pomoć. Agorafobija čini 60% svih fobija otkrivenih kliničkim pregledima. Češća je kod žena, a započinje u adolescenciji ili ranoj odrasloj dobi.


Uzrok nastanka

Prema psihoanalizi iza ovog nerazumljivog, besmislenog straha krije se zapravo neurotski strah od sopstvenih nesvesnih infatilnih seksualnih impulsa pre svega od egzibicionizma. Osoba koja pati od agorofobije vraća se u infatilno stanje kada je imala zaštitu svemoćnih roditelja. Primarna korist od ove neuroze dolazi od prikrivenog zadovoljenja egzibicionističkih i promiskuitetnih želja, a sekundarna korist predstavlja izbegavanje nepodnošljive usamljenosti i zadobijanja pažnje, sažaljenja i brige drugih ljudi.

Strah od otvorenog prostora, od javnih mesta, do gužvi iz kojih se može veoma teško ili nemoguće izvući je strah od okolnosti kojima ličnost ne uspeva da ovlada. Napadi panike posledica su činjenice da nije „gospodar situacije“.

Klinička slika

Agorofobičar se panično plaši da sam izađe na ulicu ili da pređe preko širokog, otvorenog prostora, a ako se to desi kod njega se javlja intezivan, izluđujuci strah u vidu napada i snažno osećanje da će se izgubiti svest. Zato on nigde ne ide bez pratioca uz koga se oseća zaštićenim i sigurnim. Zato se zatvara u svoj dom kao prostor kojim veruje da gospodari. Kada krene u spoljašnji svet, stara se da bude u pratnji ljudi kojima je u stanju da na ovaj ili onaj način upravlja. U takvim prilikama se često i dodatno obezbeđuje noseći neki predmet u kome vidi simbol vlastite moći i sredstvo odbrane.

Tipične fobične situacije mogu da uključe: vožnju, kupovinu, mesta sa gužvom, stajanje u redovima, susrete i socijalna događanja, kao i ostajanje samim u nekim prostorijama.
Agorafobija ima tendenciju razvoja od unutrašnje anksioznosti, do straha od odlaska bilo gde, ili bilo kakvog rada na mestima gde su se neprijatni događaji dešavali ranije. Ova dešavanja uvećavaju broj neugodnih iskustava, mesta na kojima su se dogodila, tako da osobe koje pate od agorafobije, nakon nekog vremena, uopšte ne izlaze iz kuće.


Neke osobe trude se da funkcionišu normalno, sakrivajući neugodni osećaj od okoline, što ipak otežava njihov normalni život. Osobe koje imaju agorafobiju prilikom boravka na mestima koja provociraju napade panike osećaju nelagodu, nemir, slabost, osećaj kao da su bolesni od neke organske bolesti pri čemu imaju manifestacije poput lupanja srca, vrtoglavice, slabosti, preznojavanja, osećaj dolazećeg infarkta, moždanog udara i slično.

Čovek koga muči agorafobija doživljava spoljni svet kao preteći i neprijateljski. Oseća da tim svetom mora da zagospodari iz odbrambenih razloga, kako ne bi bio napadnut, povređen ili uništen. I istovremeno oseća da nije u stanju da to učini. Svet mu se čini nadmoćnim, nesavladivim.

Kada mu na javnim mestima pozli, to je fizički izraz i premeštanje straha da bi mogao biti izložen nasrtajima i teško ozleđen. Povrede od kojih strepi nisu samo fizičke već i duševne prirode. Agorafobična ličnost se potajno boji da bi mogla biti izložena uvredama, omalovažavanju, izrugivanju ili zanemarena i zapostavljena. Istovremeno strahuje da bi mogla biti predmet prevelike, a zlonamerne pažnje ili krajnje i, samim tim, uvredljive nepažnje. I u jednom i u drugom slučaju uskraćuje joj se poštovanje koje od drugih zahteva. I to uskraćivanje poštovanja je užasava.

Agorafobija je, zapravo, prikriveni strah od nepoštovanja. Zahtev ovakve osobe za poštovanjem je ne samo prevelik jer počiva na manjku samopoštovanja. Poštovanje, koje traži da joj se ukazuje, trebalo bi da nadomesti nedostatak samopoštovanja, što je nemoguće. Ono što smo sami sebi oduzeli, niko nam drugi ne može dati. Kada joj zahtev za poštovanjem biva onemogućen, osoba se povlači iz sveta i zatvara u svoja četiri zida. Kloneći se javnih mesta i otvorenih prostora, čovek bi da izbegne muke koje mu stanje teško narušenog ili čak uništenog samopoštovanja nanosi. Tako sve više sebe slabi, sve više skučava i siromaši svoj život.
Lečenje
Uz odgovarajući tretman, kod velike većine dolazi do značajnog poboljšanja stanja i do potpunog nestanka simptoma. Agorafobija sa ili bez paničnih poremećaja se najbolje leči bihevioralnom terapijom. Preporučuje se suočavanje sa problemom po principu - klin se klinom izbija. Postepenom desenzibilizacijom dolazi se do konačnog cilja, oslobađanja od određenog straha. Od medikamenata dobra kombinacija su: beta adrenergični blokatori (namenjeni su blokiranju stimulativnog efekta adrenalina), antidepresivi (smanjuju nivo anksioznosti) i sedativi/anksiolitici (benzodiazepini, koji takođe utiču na nivo anksioznosti, a koriste se jako oprezno, jer izazivaju pri dužem korištenju zavisnost). Šetnja i konstantna angažovanost mnogo pomažu.

[Dj.Olivera]

Adenovirusi


Adenovirusi spadaju u porodicu Adenoviridae. To su DNK virusi srednje veličine, sa linearnom dvolančanom DNK. Sazrevanje i oblikovanje se odvija u jedru. Između 4 i 5% svih respiratornih bolesti je uzrokovano adenovirusima. Tip 3 uzrokuje akutnu faringokonjuktivalnu groznicu kod veće dece i odraslih. Akutna respiratorna bolest je najčešće uzrokovana tipovima 4 i 7. Osim ovih infekcija adenovirusi mogu uzrokovati virusnu upalu pluća, folikularnu upalu konjunktive oka i epidemijsku upalu rožnjače i konjunktive oka.


Put prenošenja

Glavni rezervoar ovih virusa je čovek. Prenose se kapljičnim putem, direktnim kontaktom i fekooralnim putem.

Patološki (medicinski) značaj

Eksudativni faringitis (virusna angina) - preovladava upala ždrela i tonzila (krajnika), slično kao kod gnojne angine. Razlika između virusne i gnojne angine osim u uzročniku (virus prema bakteriji) postoji i u kliničkoj slici. Sluznica ždrela je crvena ali ne žarko crvena kao kod gnojne angine, eksudat nije gnojav nego sluzav, regionalni limfni čvorovi nisu izrazito bolni. Osim toga obično su kod virusne angine izraženi i drugi kataralni simptomi (sekret iz nosa, upala konjunktive oka, itd.).

Akutna respiratorna bolest (ARB) - Akutna respiratorna bolest je klinički entitet koji je ponekad teško razlikovati od gripa. Bolest se može širiti vazduhom, vodom i direktnim kontaktom. ARB se karakteriše umorom, temperaturom, groznicom i glavoboljom. Glavna razlika je ta što su kataralni simptomi kod akutne respiratorne bolesti, ukoliko se pojave, prisutni od samog početka bolesti. Kod tipične epidemije koja je ograničena na ukućane ili vrtić bolesnici su samo s temperaturom i bez lokalnih simptoma, zatim osobe s upalom ždrela, bronhitisom, pa sve do virusne upale pluća. Moguć je i razvoj sekundarne bakterijske infekcije ali ipak ređe nego kod gripa.

Faringokonjuktivalna groznica - Ova adenovirusna bolest karakteriše se trijasom temperature, upale ždrela (faringitisom) i upale konjunktive oka (konjuktivitisom). Više od 50% bolesnika ima sve tri komponente bolesti, dok ostatak ima jednu ili dve. Konjuktivitis je u početku obično jednostran i može potrajati do dve nedelje, dok se ostali simptomi uglavnom povuku za 7 dana.

Akutni bronhiolitis -Bolest dece do prve godine života. Otežano disanje (dispneja), kašalj, zviždanje u grudima i produženi ekspirijum su glavni simptomi koji se obično javljaju dan dva nakon simptoma upale gornjeg respiratornog trakta (sekrecija iz nosa).. Respiratorni poremećaji dovode do smanjene koncentracije kiseonika u krvi i tkivima (hipoksija) i cijanoze, koje ako duže potraju mogu dovesti do smrti.

Akutni infekciozni laringotraheobronhitis –Karakteriše se upalom grkljana, dušnika i bronhija s izlučivanjem gustog, žilavog i lepljivog sekreta. Najčešće pogađa decu do druge godine života, a težina bolesti je veća što je dete mlađe. Bolest može početi naglo sa povišenom temperaturom i simptomima krupa (kašalj poput laveža psa, stridorozno, otežano disanje i promuklost), ili češće nakon simptoma upale gornjeg respiratornog trakta. Zbog gustog sekreta u bronhima koje dete ne može iskašljati može doći do hipoksije i cijanoze, upala ili kolapsa delova pluća, a često može doći i do ugušenja.

Dijagnoza

Adenovitusi se izoluju iz brisa nazofarinksa, aspirata bronha, brisa konjunktive, rektalnog brisa, stolice, urina, likvora. Identifikuju se direktnom detekcijom i serološkim testotvima: imunoflorescencija, ELISA test, IM, PCR, RVK, RIH.

Lečenje

Lečenje se zasniva na mirovanju i primeni lekova i sredstava za ublažavanje opštih simptoma (obaranje povišene temperature, ublažavanje bolova, topli napitci, itd.) i sredstava za smirivanje kataralnih simptoma (kapi za nos, sredstva za olakšavanje iskašljavanja). Ipak kliničke manifestacije kao bronhiolitis i laringotraheobronhitis zahtevaju, u većini slučajeva, pregled i mišljenje specijaliste i lečenje u bolnici. Upotreba antibiotika indikovana je samo u slučajevima kada je dokazana bakterijska superinfekcija. U većini slučajeva oporavak je brz i bez trajnih posledica, posebno kod veće dece i odraslih. Bronhiolitis ima smrtnost od ispod 1% ukoliko se adekvatno leči. Laringotraheobronhitis je najteža i najopasnija manifestacija respiratornih infekcija u dece, ima smrtnost do čak 20%.

[jesy]

Alergija


Sama riječ alergija se odnosi na više različitih reakcija tijela. U preosjetljivosti tipa 1, tijelo je preosjetljivo, a za obranu stvara antitijela. Kada je osoba preosjetljiva, izložena je alergenima. Sama riječ alergija (αλλεργία) dolazi iz dvije grčke riječi: 'allos'(άλλος), što znači drugo, te 'ergon' (έργον), što znači rad. Preosjetljivost tipa 1 se očituje u pretjeranoj aktivnosti mastocita i bazofila pod utjecajem imunoglobulina E, što uzrokuje različite simptome:

od onih benignih (dobroćudnih), poput curenja nosa, kašlja, kihanja...
do onih koji ugrožavaju život, poput anafilaksije i anafilaktički šok.




Povijest
Koncept i izraz alergija je osmišljena od bečkog pedijatra Clemensa von Pirqueta, i to 1906. godine. Taj liječnik je uvidio da su tjelesne reakcije njegovih pacijenata povezane s vanjskim alergenima, poput prašinae, peludi ili određena hrane.

Dugo vremena se mislilo da su sve preosjetljivosti uzrokovane nepravilnim djelovanjem imunoglobulina tipa IgE, no ispostavilo se da je mnogo raznih mehanizama koji u sebi imaju štetne molekule odgovorne za bezbroj nepravilnosti unutar tijela, prije smatranih alergijama. Dva znanstvenika, P. G. H. Gell i R. R. A. Coombs su stvorila shemu od 4 tipa preosjetljivosti (danas znamo za još jednu). Preosjetljivost tipa 1 se danas naziva alergija.


Znakovi i simptomi
Alergija je karakterizirana burnim reakcijama na alergene. Reakcije mogu biti lokalne (na jednom mjestu) ili se očitovati na kompletnom tijelu (anafilaksija).


Lokalni simptomi
nos: gutanje sline (alergijski rinitis)
oči: crvenilo, češanje, alergijski konjunktivitis
dišni putovi: moguća pojava astme, dispneja (otežano disanje, glad za zrakom)
uši: osjećaj da su uši pune, moguća pojava boli, oba uha ne rade u paru zbog drenaže Eustachijeve cijevi
koža: razni osipi, poput ekcema, urtikarije, kontaktnog dermatitisa i sl.

Anafilaksija Može uzrokovati razne kožne reakcije s obzirom na jačinu reakcije. Klinička slika započinje odmah nakon unošenja alergena parenteralno (preko kože, mišića ili vena) ili peroralno (kroz usta). Većina reakcija događa se unutar jednog sata. Može započeti uvodnim simptomima u vidu svrbeža kože, trnjenja sluznice usne šupljine, angioedema (otoka rahlog potkožnog tkiva). Dolazi do stezanja bronhija, edema larinksa (grkljana), epiglotisa (poklopca grkljana) i okolnog tkiva. Dalje se može razviti kardiovaskularni kolaps koji je praćen hipotenzijom (niskim tlakom), tahikardijom (ubrzanim radom srca), koja u pravilu dovodi do teške aritmije, a zbog smanjenog protoka krvi u mozgu može se javiti vrtoglavica, gubitak svijesti, koma, čak i smrt.

Simptomi anafilaksije
svrbež kože, crvenilo, angioedem
dispneja, kašalj
rinoreja (sekrecija iz nosne šupljine, iscjedak)
otežano gutanje
mučnina
tahikardija, hipotenzija
vrtoglavica, slabost, poremećaj svijesti
midrijaza (proširenje zjenica)
anksioznost (napetost, strah, nemir)
koma (potpuni gubitak svijesti)
Veliki postotak ljudi danas pati od peludne groznice, kao odgovor na pelud iz zraka. Astmatičari su vrlo često alergični na grinje. No, osim na prirodne tvari, alergije se mogu pojaviti i kao reakcija na lijekove (poput penicilina cefalosporina, karbapenema, nitrofurantoina, sulfonamida, antikonvulziva, anestetika, antituberulotika, acetilsalicilne kiseline i njoj srodnih lijekova (tzv. nesteroidnih antireumatika).


DijagnosticiranjePostoji više načina za postavljanje dijagnoze o alergijama. U prvom redu liječnik uzima obiteljsku anamnezu (prethodna oboljenja, nasljedne bolesti, simptomi, trajanje i tijek, prehrambene navike, eventualno prethodno liječenje alergija i ostale podatke koji mogu pomoći u dijagnosticiranju). Nakon razgovora slijede testovi koji mogu dati precizniju dijagnozu:

Kožni test
Provokacijski testovi
Krvne pretrage
Rezultate tih testiranja svakako treba interpretirati iskusan alergolog zbog mnogobrojnih lažno pozitivnih kožnih reakcija.


Kožni test
Najlakši i najbrži način testiranja je kožni test, koji se može izvesti na nekoliko načina. Kožnim testovima liječnik određuje ima li pacijent u koži protutijela IgE (imunoglobulin E) koja reagiraju na određeni alergen (tvornički pripremljen ekstrakt različitih alergena).

Test uboda (prick) koji se izvodi ubodnom lancetom, naziva se tako, jer se mnoštvo iglica ubadaju u kožu pacijenta. Na tim iglicama su uzorci sumnjivih alergena (trava, pelud, ekstrakt kikirikija...), koji se malim ubodom ili kirurškim nožem postave pod kožu i pravilno označe tintom ili bojom. Te tinte ili boje moraju biti pažljivo odabrane, jer i one same mogu pobuditi alergijsku reakciju. Pogodna područja za testiranje su podlaktica ili leđa. Ako je pacijent alergičan na tvar koja je unesena u organizam, reakcija će biti očita za 15 do 30 minuta. Kod malo do umjereno osjetljivih pacijenata na neku tvar, pojavit će se samo malo crvenilo ili najviše češanje, dok se kod visoko osjetljivih pacijenata javlja urtikarija.
Test grebanjem (scratch) primjenjuje se kod testiranja preosjetljivosti na lijekove.
Test kontaktnim načinom primjenjuje se kod testiranja na različite kontaktne alergene (metale, formalin, epoksi-smole)
Nakon postupka, liječnik može nanijeti steroidnu kremu na ispitano i nadraženo područje, kako bi ublažio posljedice testiranja poput crvenila, osipa, upale.


Problemi s kožnim testom
Iako je ovaj test jednostavan i financijski isplativ, u sebi nosi i skrivene rizike. Postoji naime mogućnost, da se reakcija pojavi tek nakon nekoliko sati i može trajati 24 sata. Moguće je i dugotrajno oštećenje tkiva. Srećom, opisane tegobe su iznimno rijetke.

Također postoje i alergeni na koje neki pacijenti nisu testirani. Tako organizam tog pacijenta se dalje može izlagati nekoj tvari koja ga tjera na reakciju. Ili, pacijent može biti pod alergijom prilikom testa, a da na testu ne pokaže reakciju na tvar koja je uzročnik te alergije, tako da kožni testovi često daju lažno negativne rezultate.


Provokacijski test
U bolesnika se izaziva blaži alergijski odgovor izravnom primjenom na sluznicu nosa, očiju, bronha ili želuca. S obzirom da taj test nosi određene rizike neželjenih posljedica, koje mogu biti i vrlo ozbiljne, najčešće se izvode samo u specijaliziranim bolničkim odjelima.

Krvni test
RIST (Radio-Immuno-Sorbent-Test) u kojem se utvrđuje cjelokupno imunoglobulin E i izražava se količinski.

RAST (Radio-Allergo-Sorbent-Test) u kojem se određuje IgE za pojedine alergene i izražava se najćešće u razredima. Koriste se često kada su u pitanju mala djeca i pacijenti koji pate od ekcema.





Liječenje
Kao i kod dijagnosticiranja, ima više načina i za liječenje problema alergija. Jedan od najučinkovitijih je očistiti mjesto boravka od alergena koji izazivaju reakcije pojedinca, te izbjegavati mjesta koja takve alergene sadržavaju.


Imunoterapija
Smanjivanje preosjetljivosti na pojedine tvari (hiposentisizacija) je oblik imunoterapije kod kojih se pacijent cijepi protiv alergena uzročnika alergije. Takav tretman može ili smanjiti osjetljivost ili je potpuno eliminirati, a oslanja se na progresivno oslabljivanje IgE.

1960. godine, dr. Len McEwen je razvio tretman za liječenje alergija poznat kao, prevedeno s engleskog jezika, smanjivanje osjetljivosti potenciranjem enzima, ili EPD (enzyme potentiated desensitization). EPD koriste mnogo manje količine antigena (tvari koje potiču imunološku reakciju) nego pri uobičajenoj terapiji, a još se dodaju i enzimi. Takvo liječenje je dostupno u Kanadi i Ujedinjenom Kraljevstvu, dok je takva terapija bila dostupna i u SAD-u sve do 2001., nakon što se otkrilo da su se provodile nezakonite analize i proučavanja te terapije. Umjesto EPD, danas se u SAD-u koristi LDA (en. 'Low Dose Antigens', hr. Mala doza antigena), koja ima odobrenje za upotrebu kod vrlo malog broja liječnika u SAD-u. No, i u današnje vrijeme ove se terapije smatraju eksperimentalnima od strane mnogih uglednih liječnika i osiguravajućih tvrtki. Također se provode istraživanja je li ovaj lijek uopće učinkovitiji od placeba.

Treći način imunoterapije uključuje intravenozno davanje injekcije koja sadrži monoklonalna anti-IgE tijela. Tijela se spajaju da oslobode još prostora za IgE signalirajući uzroke preosjetljivosti živčanom sustavu. Oni ne povezuju IgE koji je već povezan s receptorima na basofilima i mastocitima, jer bi to dovelo do još jedne alergijske reakcije.


Kemoterapija
Nekoliko antagonističkih lijekova se služe za prevenciju od alergijskih uzročnika, sprječavajući proces granulacije i aktivaciju štetnih stanica. Ti lijekovi u sebi sadrže antihistamine, epinefrin (adrenalin) i kortison. Njihova svrha je ublažavanje simptoma alergije, ali su neučinkoviti u permanentnom (stalnom) otklanjanju alergije. Ipak mogu spasiti život osobama s rizikom od anafilaksije (zato bi sve osobe alergične na lješnjake, kikiriki, školjke..., s mogućnošću daljnjeg razvijanja anafilaksije ako alergična osoba dođe u kontakt s njima, trebale nositi ampulicu adrenalina).


Alternativne terapije
U alternativnoj medicini i među njezinim poklonicima, ovakva vrsta liječenja smatra se efektivnom u tretmanima alergija. Posebno se cijene homeopatija, biljna medicina, tradicionalna kineska medicina i kineziologija. No, nema nijednog dokaza koji bi potvrdio istinitost i djelotvornost ovakve vrste medicine. Svi ozbiljni liječnici i znanstvenici odbacuju ovakvu granu medicine.


Fiziološke karakteristike alergija
Sve preosjetljive osobe imaju poremećaj negdje u imunološkom procesu. Točan uzrok tome nije uvijek vidljiv, no pretpostavlja se da su uzroci na genetičkoj, okolišnoj ili nekoj trećoj osnovi. I da su ovo točni uzroci, ne bi se očitovali isto na svakoj alergičnoj osobi, tj. varirali bi od jedne do druge osobe.


Akutni odgovor
Razlika između normalne reakcije na strano tijelo i preosjetljive reakcije tipa 1 je ta što je izlučevina stanice plazme, IgE, različit od ili IgM ili IgG. IgE se spaja s Fc receptorima na površini mastocita i basofila, koji sudjeluju u akutnoj alergijskoj reakciji.

Kada je IgE izlučen, spaja se na Fc receptore na mastocitima ili basofilima, te je takva IgE stanica reagirala na alergen. Ponovna izlaganja istom alergenu uzrokuju ponovnu aktivaciju IgE, koji signalizira degranulaciju osjetljivih mastocita i basofila. Postoji čvrst dokaz da mastociti i basofili trebaju sustimulacijske signale za degranulaciju unutar tijela (in vivo), koji proizlaze iz proteinskih receptora, poput onog kemokinskog. Granule ispuštaju histamin i druge nadražujuće kemijske stanice (citokine, interleukine, leukotriene i prostaglandine) u okolno tkivo, pritom uzrokujući razne efekte, kao npr.: proširenje krvnih žila, smanjivanje krvnog tlaka, stimuliranje živaca i stezanje (kontrakcija) glatkih mišića. Rezultati su već opisani (češanje, crvenilo...) i anafilaksija. Ovisno o osobi, alergenu i inim čimbenicima, reakcija može biti očita na cijelom tijelu (kaliskalna anafilaksija), ili lokalizirana (npr. astma kao posljedica u dišnom sustavu, ekcemi na koži...).

Zakašnjela reakcija
Nakon što se kemijske stanice koje su uzrokovale akutni odgovor smire, alergijske reakcije često kasne, tj. pojavljuju se poslije očekivanog vremena. Ovo se događa zbog migracija ostalih leukocita kao neutrofila, eosinofila, makrofaga na svoje početno mjesto. Zakašnjela reakcija se pojavljuje obično nakon 6 sati, a može trajati 24-48 sati. Citokini iz mastocita također mogu igrati ulogu u nepopuštanju dugoročnih efekata. Zakašnjele reakcije koje se vide kod osoba oboljelih od astme se malo razlikuju od alergijskih zakašnjelih reakcija.


Osnove alergijskih reakcija

Snimljeno elektronskim mikroskopom. Pelud je vrlo raširen alergen.
Genetička osnova [uredi]
Postoji razlog zbog kojeg se vjeruje da su alergije nasljedne. Naime, gotovo uvijek, alergični roditelji imaju alergičnu djecu. No, čak i ako se dogodi da alergični roditelji imaju alergičnu djecu, djeca mogu biti osjetljiva na sasvim druge alergene (npr. roditelji su osjetljivi na kikiriki, a djeca na raž). Isto tako etničko podrijetlo ima ulogu u alergijama. Zanimljivo, kod astme u Afrikanaca, Hispanaca, Azijaca..., različiti dijelovi gena su uzročnici te bolesti (astme). Za stanje astme se vjeruje da su uzrok specijalni dijelovi gena i alergijski geni koji su meta specifičnim sluzavim tkivima.


Povezivanje s parazitima
Najnovija istraživanja pokazuju da neki paraziti izlučuju kemikalije u crijeva i stvaraju ugrušak koji ih štiti od protureakcije tijela. To daje znanstvenicima za pravo da postave novu teoriju: oduvijek su bakterije i čovjek surađivali, tj. čovjekov imunološki sustav bi postao preosjetljiv bez njih. Crijevne bakterije se nalaze u nečistoj vodi (u nerazvijenim zemljama) ili tijekom kloriranja vode (u razvijenim zemljama, zato je najbolje koristiti filtre). Ovu hipotezu možda potvrđuje jedan liječnik/znanstvenik. On je, naime, pio vodu s visokim udjelom klora, te je odmah dobio peludnu groznicu. Kada je opet počeo piti čistu vodu, bolest se povukla. Još se, doduše, trebaju obaviti puna klinička testiranja.


Povećanje broja alergija
Povećava se broj zajedničkih alergija u posljednjim desetljećima. Ima više hipoteza o tom (globalnom) fenomenu. Sada je lakše otkriti sve uzroke jer čovječanstvo pridaje mnogo pozornosti toj bolesti. Prije bi se alergije smatrale nevažnom bolešću od strane svih uglednih liječnika.


Higijenska pretpostavka

Grinje su vrlo raširen alergen, posebice po mjestima stanovanjaPretpostavka koja drži vodu u današnje vrijeme je pretpostavka da se u higijenski raspoloženim zemljama manje obolijeva od svih bolesti, pa tako i alergija. Danas djeca u zemljama s visokim higijenskim standardom imaju jači i bolji imunološki sustav nego ona u siromašnim zemljama. No, ukoliko paraziti u crijevima nemaju što iskoristiti kao oružje da napakoste ljudskom organizmu, postaju preosjetljivi na inače manje opasne alergene. Tada se isto zna očitovati alergijska reakcija.

Poslije 2. svj. rata, u zemljama Zapada, naglo se povećao broj astmatičara i plućnih bolesnika. Zašto, kad su životni uvjeti izuzetno povoljniji nego bilo drugdje na svijetu? Znanstvenici kažu da odgovor možda leži u nedovoljnom razvijanju imunološkog sustava za vrijeme djetinjstva, tj. u tako čistoj okolini, nema se od čega zaraziti.

Što možda opovrgava ovu teoriju je to što brojni stanovnici Kine, nakon preseljenja u SAD, počnu bolovati od astme nakon 3 ili više godina. Ipak, postoje kontradiktorne činjenice (činjenice koje opovrgavaju) i brojni neoštećeni Kinezi koji su došli kući nakon višegodišnjeg boravka u SAD-u.


Povećana potrošnja kemikalija
Poslije 2. svj. rata, većina se štetnih kemikalija uvodi bez nekih posebnih testiranja na živim bićima. Ili, možda se kvaliteta zraka pogoršava iz godine u godinu, umjesto obrnuto? Također su švedski znanstvenici otkrili kako su brojna djeca alergičnana jedan sastojak plastičnih igračaka.

Koja god teorija bila točna, mora se napomenuti da svaka osoba reagira drugačije na vanjske podražaje, često osobe osjetljive na peludi stabala imaju križne reakcije s različitim voćem i povrćem. Jedino što sa sigurnošću možemo ustvrditi je lista alergena. Evo nekih od njih:
pelud
raž
breza
lijekovi
penicilin
lokalna anestezija
lješnjak
sezam
morska hrana
soja
mlijeko
pčelinji ubod
dlaka

[jesy]

autizamdanas mi je sin polozhio prvi ispit iz trece,presrecna sam.pozdrav za olju i njenu temu