Najčešći bakterijski prouzrokovač peritonitisa su streptokoke, stafilokoke, pneumokoke i anaerobne bakterije. Ređi uzročnici su candida albicans, klebsiella, pseudomonas i histoplasma. Bakterijski peritonitis najčešće je posledica perforacije abdominalnog šupljeg organa, sa izlivanjem sadržaja kontaminiranog mikroorganizmima u trbušnu duplju.
Najčešći uzroci peritonitisa su perforacija peptičnog ulkusa, divertikuluma i apendiksa i gangrenozne žučne kese. Do nastanka peritonitisa mogu dovesti komplikacije inflamatornih bolesti creva (chronova bolest, ulcerozni kolitis, tuberkuloza), benignih i malignih tumora creva. Infekcija peritoneuma nastaje i direktnim prelaskom bakterija sa obolelog susednog organa, a ponekad limfnim putem. U slučajevima sepse i fokalnih gnojnih kolekcija, infekcija se hematogenim putem širi u peritoneum. Hirurške intervencije, naročito u maloj karlici, i abdominalna trauma, takođe mogu dovesti do peritonitisa.




Klinička slika
Kod perforacije šupljeg organa u kliničkoj slici dominira bol, koji je iznenadan i veoma jakog intenziteta. Bol se pojačava pri disanju, kašlju i pokretu, praćen je mukom, povraćanjem, meteorizmom (nadutost trbuha), zastojem stolice i vetrova. Temperatura je povišena. Opšte stanje se brzo pogoršava, nastaje pad krvnog pritiska, puls je ubrzan i slab.
Objektivnim pregledom se nalazi febrilnost, bolesnik leži mirno na leđima, bledopepeljaste boje lica, suvog jezika, upalih očnih jabučica, zašiljenog nosa, dok je čelo orošeno hladnim znojem (facies hipocratica). U odmakloj fazi bolesti postoji nadutost trbuha. Ako je peritonitis izazvan perforacijom šupljeg organa, trbuh je "tvrd kao daska" usled kontrakture mišića trbušnog zida (defans). U izraženom peritonitisu postoji izostanak peristaltike.
Komplikacije su šok, akutna i respiratorna insuficijencija. U toku peritonitisa mogu se razviti septikemija, ileus, apscesi, poremećaj funkcije jetre.




Dijagnoza
Postavlja se na osnovu kliničke slike, fizičkog pregleda, laboratorijskih analiza, rendgenografije, ultrazvuka i CT-a (skener).




Lečenje
Neophodna je primena nazogastrične sukcije, antibiotika (gentamicin, klindamicin, cefalosporini), infuzija tečnosti i rastvora, praćenje elektrolitskog, acidobaznog stanja, krvne slike i azotnih produkata u serumu. U slučaju šoka, daje se transfuzija krvi i plazme. Vrsta hirurškog lečenja zavisi od uzroka koji je doveo do peritonitisa